آثار و عوامل بداخلاقی ها در فضای مجازی

رمضانعلی صفدری

با وارد شدن نسل جدیدی از موبایل ها در بازار های جهان و کشورهای منطقه در چندسال اخیر که دارای قابلیت پشتبانی از سیستیم آندروید وآیفون هستند و با دسترسی مردم به نسل جدیدی از اینترنیت باسرعت بالا(۲G-4G)، پنجره ی جدیدی در مقابل چشم کاربران در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی گشوده شده است. اما متاسفانه استفاده از این فناوری همچنان که توانسته یک فرصت برابر را برای کاربران در تبادل نظرات و افکار و دسترسی آزاد به خبرها فراهم کند ولی در بعضی موارد این فرصت را تبدیل به تهدید هم کرده است. استفاده نادرست کاربران از فضای مجازی بخصوص در افغانستان که مردمانش سالهاست با جنگ و ناامنی دست به گریبان اند، خطراش به مراتب بالا تر از جنگ رو در رو است.

بدلیل نظارت نداشتن دولت و نبود قوانین در مورد چگونگی استفاده از این شبکه ها و طبعن استفاده بعضی کاربران از هویت جعلی و با نامهای مستعار و غیرواقعی که دارای پسوندهای همچون افغان – هزاره – سید – و یا تاجک باشد و یا به بهانه حمایت از رهبران، فیس بوک را تبدیل به میدان جنگ تمام عیار سایبیری کرده اند. این گونه افراد که ظاهرا داعیه دلسوزی و طرفداری از قوم و منطقه و رهبر خود را دارند، با طرح مسایلی به عقده گشایی حزبی و سمتی و توهین به یکدیگر می پردازند و در ذیل مطالب بصورت کامنت دست به شایعه پراکنی های بی اساس و نفرت پراگنی بین اقوام می زنند و با هدف حمایت از حزب و قوم خود به مقدساتی همچون دین و مذهب و اماکن مذهبی توهین می کنند و دست به تبلیغ تعصبات قومی، نشر خبرهای کذب و دروغ و غیره می زنند.

این نوع عملکرد نه تنها باعث تشویش اذهان عمومی و جامعه می شود بلکه خطر استفاده نادرست از فضای مجازی را برای دیگران گوشزد می کند.

در این زمینه نظر یک استاد علوم ارتباطات و مدرس دانشگاه را که با یک پایگاه خبری منطقه در همین ارتباط اظهار نظر کرده با شما شریک سازم. دکتر مهران صمدی مدرس دانشگاه، معتقد است:

«در گذشته اگر فردی از نظر فکری، عقیدتی و رفتاری با شخص دیگر اختلاف داشت، شبانه و برای این‌که شناخته نشود، به پشت خانه‌اش می‌رفت و روی دیوارش ناسزایی می‌نوشت و فرار می‌کرد. این رفتار امروزه هم وجود دارد اما دیوار خانه‌ها به صفحات شخصی یا عمومی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است. در فضای مجازی چهره و نام و نشان افراد می‌تواند مخفی بماند؛ اختفای هویتی، این جسارت را در برخی افراد ایجاد می‌کند که براحتی نسبت به مطلب یا عکسی که توسط دیگران در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، اهانت کرده و پیام‌هایی در ذیل مطلب اصلی بگذارند که بیشتر حاوی سخنان رکیک، زشت و افتراست. این‌گونه افراد به‌دلیل پایین بودن قدرت تحمل نظر دیگران، بر خود فرض می‌دانند به محض حضور دیگری در فضای سایبر، با شدیدترین عکس‌العمل با او برخورد کنند.

علت اصلی این نوع رفتار، ریشه در فرهنگ فرد و بعضاً جامعه دارد. در شهرهای کوچک و روستاها، افراد همدیگر را بخوبی می‌شناسند و نسبت به فامیل و خویشان اهالی شناخت دارند. لذا در محاوره‌های روزانه، جسارت برای گفتن سخن زشت دیده نمی‌شود. اما در شهرهای بزرگ به دلیل ناشناس بودن آدم‌ها، این جسارت و تندخویی در بین افراد براحتی بروز و ظهور می‌کند. فضای مجازی هم مانند شهری بزرگ پر از چهره‌های ناشناس است. دکتر صمدی مهم‌ترین راه برخورد با افراد زشت‌نویس و ناسزاگو در فضای مجازی را برخورد مودبانه می‌داند و تصریح می‌کند: با این افراد باید ارشادی برخوردکرد یا براساس علم روان شناسی، از تاکتیک اجتناب بهره برد. این تاکتیک بر تقویت منفی متمرکز است یعنی بی‌اعتنایی و نادیده گرفتن این افراد در فضای مجازی. این افراد برای اعلام حضور به‌دنبال نوعی تبادل فحش هستند. چنانچه پاسخی به عبارت‌های زشت آنها داده نشده و بلکه اصلا دیده نشوند، اندک اندک خود این افراد مجبور به ترک فضا یا تصحیح رفتار خود می‌شوند.»[۱]

یک استاد جامعه‌شناس چندین عامل را در بروز بداخلاقی‌های مکتوب در فضای مجازی دخیل میداند و می‌گوید:

در جامعه با رفتاری روبه‌رو هستیم که به مصرف‌گرایی تظاهری و نمایشی معروف است. این رفتار به ساختار جامعه برمی‌گردد که در آن بعضی افراد با انتشار برخی از امور غیر واقعی در فضای عام، قصد تفاخر و تظاهر دارند. این عمل، دیگران را تشویق می‌کند تا نسبت به این رفتار تفاخری و نمایشی، عکس‌العمل نشان دهند. به نوعی یکی از دلایل این‌که به چهره‌های شناخته شده در فضای مجازی هجمه می‌شود و جملات زشت می‌نویسند شاید نوع رفتار تفاخرگونه این افراد باشد. عامل دیگری را که این استاد ذکر کرده مورد پیگرد قرار نگرفتن کاربران باهویت جعلی است.

در پایان، امیدوارم کاربران محترم متوجه استفاده صحیح از فضای مجازی باشند.

با احترام

[۱] . پایگاه خبری تسنیم